Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, köprü ve otoyollardaki son fiyat artışlarının yıllık enflasyona etkisinin yaklaşık 0,05 puan (taşımacılık maliyetleri kaynaklı tüm dolaylı etkiler dahil) ile sınırlı olacağını öngördüklerini belirtti.
Yıl sonu enflasyon hedefine ulaşmakta kararlı olduklarını dile getiren Şimşek, “Mali disiplini güçlendirmek için aldığımız kararlarda dezenflasyon hedefimizi göz önünde bulunduruyoruz. ‘Kamuda Tasarruf ve Verimlilik Paketi’ ve önümüzdeki süreçte atacağımız diğer adımlarla maliye politikası olarak enflasyonla mücadeleye desteğimiz artarak devam edecek” dedi.
İktisatçı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, yapılan zamların enflasyon üzerindeki etkisine dikkat çekti.
Merkez Bankası’nın enflasyon raporunda, “yönetilen-yönlendirilen fiyatlar” olarak ifade edilen kamunun köprüler-otoyollar gibi kendi belirlediği ya da elektrik piyasası gibi düzenlediği hizmetlerin fiyatlarının enflasyon hedefine uygun olması gerektiğinin söylendiğine işaret eden Kozanoğlu, şunları söyledi:
“Bunun enflasyona doğrudan doğruya şu kadar puan etki yaparın ötesinde sinyal etkisi önemli. Enflasyon hedefinizi yüzde 38’e çıkartıyorsunuz ama hemen ardından da yüzde 60 oranında zam yapıyorsunuz. O bakımdan ‘yüzde şu kadar etkileyecek’ şeklinde açıklamaların çok fazla geçerliliği yok.“
‘ASIL ZAMLAR TEMMUZDAN SONRA’
Kozanoğlu, enflasyonu daha önemli ölçüde etkileyecek elektrik-doğalgaz gibi zamların temmuz sonrasına bırakıldığına işaret ederek, şöyle devam etti:
“Bu zamların seçim sonrasında olması bekleniyordu. Anlaşıldığı kadarıyla emeklilere, kamu çalışanlarına verilecek zammı ilk 6 aydaki enflasyon belirleyeceği için bunun göreceli düşük çıkmasına çalışıyorlar. İnsanlar eline 3 kuruş para geçtiğini gördükten sonra bir zam dalgası ile daha karşılaşacaklar. Zaten enflasyon raporunda doğalgazdaki 25 metreküp kadar bedava kullanım süresinin dolması nedeniyle mayıs ayı enflasyonunun yüzde 0.60 daha yüksek çıkacağı söyleniyor. Muhtemel zamlar bunun üzerine eklenecek. Önümüzdeki aylarda enflasyon baz etkisiyle hız kesse de hala çok yüksek bir düzeyde seyretmeye devam edecek.”
MEYVE SEBZEYE ZAM
Kozanoğlu, son zamların enflasyona doğrudan etkisinden daha fazla ikincil etkisi olacağına da vurgu yaptı. Kozanoğlu, “Özellikle taze meyve sebze Türkiye’de büyük ölçüde karayoluyla taşınıyor. Kamuda zam olduğu zaman özel sektör bunu yeni zamlar için fırsat olarak değerlendiriyor. Hem bu yönüyle hem de maliyetlere etkisi nedeniyle zamları sadece birincil etkileriyle değerlendirmek ekonomik olarak eksik olur” dedi.
‘BU ORANDA ENFLASYON VERİSİ GÖRDÜNÜZ MÜ?’
CHP Genel Başkan Yardımcısı, İktisatçı Prof. Dr. Yalçın Karatepe de köprü geçiş fiyatlarına yüzde 60’a varan oranda zam yapıldığına dikkat çekerek, şöyle dedi:
“İktidar kendi belirlediği fiyatlara zam yaparak enflasyonu artırıyor sonra bu yüksek enflasyona bakarak ‘ücret artışları enflasyona yol açıyor, ücretlerin baskılanması lazım’ diyor. Yılbaşında yapılan yüzde 76’lık zamdan sonra bugün (dün) yapılan yüzde 60’lık zam ile birlikte 2024 yılının ilk 5 ayında yapılan toplam zam yüzde 181.6 oldu. Siz hiç bu oranda bir enflasyon verisi gördünüz mü?”
‘EKSİK OLAN MÜCADELEYİ DAHA DA ZORLAŞTIRIYORUZ’
Ekonomist Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu da enflasyon ile mücadelede yönetilen ve yönlendirilen fiyat artışlarının enflasyon hedef ve tahminleri ile uyumlu olacağının söylendiğini anımsatarak, “2024 enflasyon hedefi yüzde 5, tahmini yüzde 38. Köprü ve otoyollara yıl başında gelen ortalama yüzde 76 zammın üstüne 4.5 ay sonra yüzde 35-60 arası bir zam daha geldi. Enflasyon ile eksik olan mücadeleyi daha da zorlaştırıyoruz” dedi.
